Items
no.6, december '04 / februari '05
 

Joes Koppers:
"De dingen zijn niet goed genoeg"

In Deep Sites, mijn boek over actueel webdesign dat vorig jaar verscheen, is Joes Koppers een van de helden. Zijn experimentele interfaces zijn altijd verrassend en uitdagend, en ze zetten je aan het denken over hoe je anders dan de standaardmanieren om kunt gaan met dingen op het beeldscherm.

Zelf vind ik bijvoorbeeld de gangbare interactie met hyperlinks vaak problematisch. Klik je een link, dan ververst het scherm of opent een nieuw venster erboven. In de meeste gevallen verlies je dus de context zodra je een hyperlink klikt; het nieuwe komt in de plaats van het oude. Bij het lezen van tekst kan dat heel ergerlijk zijn. Ik wil niet eindeloos scrollen, of terugklikken naar een deel van de tekst dat ik al gelezen heb. Ik wil overzicht én detail. In experimenten op zijn eigen site ‘usemedia.com’ had Koppers al laten zien hoe hij traditionele windows gebruikt als een soort vergrootglas, waardoor onderliggende details van een beeld zichtbaar worden.

Improvisatielust
Ik legde daarom mijn leesprobleem en de contouren van een mogelijke oplossing - per regel inzoomen op een tekst om bij de diepere lagen te komen zonder het oogcontact met de samenvatting te verliezen - aan Koppers voor. Terwijl ik hem bovenstaande gedachten vertelde, scheen hij braaf aantekeningen te maken, tikkend op zijn Powerbook. Na mijn uitleg klikt Koppers Enter en zegt: "Zoiets?" Hij had geen notities gemaakt, maar al luisterend Javascript zitten tikken. Het resultaat was een ruwe, maar werkende versie van wat ‘usetext.com’ zou worden, een schrijf- en leesapplicatie, een text tool, die je in staat stelt om vanuit een samenvatting die als zelfstandige tekst kan functioneren in te zoomen op nadere argumentaties, details en zijdelingse opmerkingen, zonder het oogcontact met de gelezen tekst, de hoofdlijn, te verliezen.
Joes Koppers typt even snel Javascript als de meeste Nederlanders Nederlands schrijven. Die vaardigheid, en een paar andere talenten, zoals analytisch vermogen en gevoel voor poëzie, stelt hem in staat interfaces te improviseren alvorens ze echt vast te leggen. Vaak wordt dat laatste stadium bewust gemeden, omdat Koppers zijn eigen improvisatielust op de gebruiker van zijn interfaces wil overbrengen. Anders gezegd, een kenmerk van Koppers interfaces is dat ze een grote flexibiliteit paren aan de uitdaging aan de gebruiker om ze te exploreren, ermee te spelen.


usemedia.com

Onaf medium
Dat begon al met Koppers eerste gepubliceerde interface, zijn inzending voor de eerste International Browserday, een ideeënwedstrijd om de webbrowser opnieuw te bedenken en vorm te geven. Koppers won die competitie in 1998. Het was voor de student aan het Sandberg Instituut in Amsterdam die hij toen was een experiment dat geen werkende browser opleverde, maar wel goed samenvatte hoe hij tegen interfaces aankeek: ze moeten flexibel zijn en zich niet opdringen. Zes jaar later zegt hij: "De ideeën die in die browser zaten zijn eigenlijk nog steeds niet gerealiseerd."
Wat Koppers al op de Rietveld Academie fascineerde, vanaf het moment dat hij zijn eerste computer kreeg, was het feit dat er nog zo weinig vast lag in de aan die technologie gekoppelde media: "Het medium is nog steeds niet af, de dingen zijn niet goed genoeg. Je kunt de richting waarin het zich ontwikkelt mee bepalen. Je kunt er dingen in doen die er nog niet zijn!" Dat beviel hem meer dan de vaste standaarden van het vak waarin hij werd opgeleid, grafisch ontwerpen. Via zijn docent Marjolein Ruyg, ontwerpster van de Digitale Stad, raakte hij betrokken bij ‘Practice to Policy’, een project van de Waag, en gefascineerd door interfaces.
Na websites en on-line applicaties heeft Koppers zich onlangs tot een nieuw nog onbepaald medium gewend, de DVD. Samen met acteur/filmmaker Thom Hoffman maakte hij Ditvoorst, solitary genius. Eigenlijk is deze DVD de database van film- en interviewfragmenten die aan Hoffmans eigen tv-documentaire over de filmmaker ten grondslag ligt, maar nu zo geordend dat de kijker zelf associatief kan ‘zappen’ langs meer dan honderd filmfragmenten van Ditvoorst en langs de tijdslijn uit Hoffmans documentaire. Voor Koppers is hier vooral de vraag: wat doe je met de standaardmanieren van interactie in dit medium? Kun je er andere dingen mee doen dan gebruikelijk? Wat kun je nog meer doen? In het geval van de Ditvoorst-DVD, waar Koppers en Hoffman drie jaar aan werkten, gaat het vooral om het net iets anders denken over de beperkingen van het medium. Het resultaat is een onvoorspelbaar en associatief traject door het materiaal dat heel anders voelt dan de gangbare navigatie langs een menustructuur. De kijker wordt co-editor van de documentaire of van een nieuwe compilatiefilm.

Interactieve video-installaties
Een stap verder gaat Koppers in zijn vrije projecten verzameld onder de titel Optionaltime. Hier werkt hij samen met videokunstenares Susann Lekås aan interactieve digitale video-installaties waarin de tijd en het tijdsverloop mede beïnvloed worden door de kijker: "Tijd is een maat die meestal gezien wordt als lineair, en wij vinden dat een beperkte ervaring." Door verschillende lagen digitale video, die voor de kijker naadloos op elkaar liggen, te laten versnellen of vertragen, vooruit of achteruit te laten lopen, al naar gelang de positie en beweging van de kijker voor het scherm, wordt de toeschouwer editor én acteur van het tijdsverloop in het beeld, en daarmee van zijn eigen ervaring van het verhaal. Na installaties in De Paviljoens in Almere en Nemo in Amsterdam, werken Koppers en Lekås nu aan de derde versie van Optionaltime, een voorstel waarmee ze onlangs de tweede prijs en € 5000,- wonnen in de internationale prijsvraag voor virtuele publieke ruimtes, Fusedspace.

Nikita-achtig
Op dit moment werkt Koppers aan de interface voor een interactieve game, te spelen met teams waarvan een deel achter de computer zit en een ander deel op straat rondloopt met de nieuwste generatie mobiele telefoons. In een Nikita-achtige opzet stuurt het hoofdkwartier zijn operatives erop uit om locaties in de binnenstad van Amsterdam te onderzoeken en zo een beeld te krijgen van de middeleeuwse stad. Koppers maakt het interactieontwerp, wat voor de telefoons betekent dat hij op 176 bij 208 pixels de complete interface plaats moet zien te bieden, te bedienen met de joystick en soft keys van de telefoon. Net als bij Koppers’ andere interfaces, en in zijn vrije werk, gaat het ook hier niet alleen om een concreet product, maar tevens om het zoeken naar wat je met een gegeven technologie anders of beter kunt doen dan de regels lijken voor te schrijven. Pushing the envelope, heet dat in innovatie-Amerikaans. Koppers: "De regels liggen nog steeds niet vast, ook al doen een hoop mensen hun uiterste best te doen alsof dat wel zo is."



projecten:

Browser (1998)
Om de volgens Koppers beperkende strategieën van bestaande browsers te compenseren, volgt zijn Browser uit 1998 de gebruiker terwijl die het scherm met de muis aftast. In kleine previews wordt op basis van zoektermen een stroom van geassocieerde websites opgeroepen, waarlangs de gebruiker zapt. Als de browser aan de geringere muisbeweging merkt dat de gebruiker bij enkele sites stilstaat, gaat die ‘zap state’ over in een ‘layer state’, waarin sites rond hetzelfde thema transparant gelaagd worden aangeboden. Wanneer de gebruiker besluit op een van de sites in te zoomen, kan de browser worden uitgeschakeld, en plaatsmaken voor de eigen vormgeving en interface van de gekozen site. Functionele opties die in de meeste browsers als forse interface balken een belangrijk deel van het schermoppervlak innemen, zijn bij Koppers onzichtbaar en komen pas op als ze binnen bepaalde contexten nuttig en nodig zijn. Koppers over zijn browser, waarmee hij de eerste International Browserday won: "De browser zou een medium moeten zijn, niet alleen maar een interface."
usemedia.com
browserday.com
maxbruinsma.nl/eye/31brows.htm



Usemedia.com (2000)
Joes Koppers’ website is, met een woordspeling op de Engelse uitspraak van zijn eigen naam, een schatkamer van zeer esthetische en functionele oplossingen voor interface-elementen die normaal nogal in de weg kunnen zitten. Een eigen visie op using media. Koppers’ uitgangspunt is de interface zo onzichtbaar mogelijk te maken en ervoor te zorgen dat hij zo min mogelijk in de weg zit. Daarbij hebben zijn interfaces bijna altijd een speels element, dat de gebruiker uitdaagt de mogelijkheden ervan te onderzoeken. Op Koppers’ schermen komen scrollbars en menu’s alleen tevoorschijn als de gebruiker ze hebben wil, bijvoorbeeld door de randen van het scherm met de muis te voelen. Menuopties zitten verstopt in de hoeken van vensters of zijn oproepbaar met een rechtermuisklik.
Op deze site ook een collectie vingeroefeningen die het windows-concept opnieuw bekijkt. In Koppers’ experimenten wordt dit oervenster van de grafische interface een kijkgat dat zicht geeft op schijnbaar achter het scherm verborgen informatie, of een vergrootglas dat inzoomt op het onderliggende overzicht. Plezier en technische bravoure gaan samen in zulke oefeningen, maar ze geven ook aan dat in gangbare interfaces nog lang niet alle functionele mogelijkheden zijn uitgeput.

usemedia.com
archived.usemedia.com
deepsites.maxbruinsma.nl


International Browserday 5 en 6 (2001, 2002)
Van de websites voor de vijfde en zesde International Browserday maakte voormalig winnaar Koppers behalve speels interactieve interfaces ook statements over het medium, het internet. In de site uit 2001 lijken vier langwerpige vensters willekeurig op het scherm te landen. Wie ze in de juiste volgorde zet (er zijn verschillende juiste volgordes) krijgt de bijbehorende informatie te zien. Voor ongeduldige bezoekers levert Koppers een vijfde scherm, met standaard menuopties.
In de site voor de zesde Browserday, in Berlijn, blijven vier schermen nerveus trillen alsof ze niet goed weten waar ze moeten staan; een metafoor voor de instabiliteit van de inhoud van het web en een associatie op het thema van de Browserday: wireless.

browserday.com


NL-design-tv

NL-Design.tv (2001, i.s.m. Mieke Gerritzen)
Voor de site van Mieke Gerritzen, NL-design.net, vond Koppers een gloednieuwe videospeler uit, gebaseerd op een combinatie van Quicktime en Flash. Het is een hybride van browser en viewer, die de weinig gebruikte interactieve mogelijkheden van Quicktime benut. NL-design.tv biedt de mogelijkheid om via ‘drag and drop’ een serie korte digitale video’s te kiezen en te bekijken, met diverse opties voor selectie, beeld- en geluidsafstelling. Het geheel is vormgegeven in een extreem elegante kast, waarin de knoppen soepel verdwijnen wanneer ze niet in gebruik zijn. Tijdens het afspelen laat een rode stip in een spleet van twee pixels zien hoe ver het filmpje geladen of afgespeeld is. De Bang & Olufsen-tv van het web!
nl-design.tv

Usetext.com (2003, i.s.m. Max Bruinsma)
De eerste van de serie ‘text tools’ was een antwoord op mijn vraag naar nieuwe manieren om met tekst op het beeldscherm om te gaan. Lezen op het scherm wordt door velen nog als vermoeiend en vervelend gezien, en dat ligt mede aan het gegeven dat ontwerpers vaak doen alsof het scherm van papier is. Voor Koppers was de uitdaging om niet een eenmalige interactieve rendering van een tekst te maken, maar om het achterliggende Javascript zo te organiseren dat er een werkelijke applicatie van gebouwd kon worden. Hij maakte een eenvoudige back-end waarmee iedereen een tekst van vijf lagen diep kan maken. Het onderzoek naar meer beeldscherm-eigen manieren om met tekst om te gaan wordt voortgezet in nieuwe text tools, die op usetext.com beschikbaar zullen komen.
Intussen heeft Koppers Usetext als uitgangspunt genomen voor een interactieve installatie in het Stedelijk Museum in Amsterdam, waarin bezoekers door naar woorden op het scherm te wijzen diverse lagen van een tekst kunnen openen. De installatie is aangekocht door de gemeente Amsterdam.

usetext.com


Usetext installatie, Stedelijk Museum CS. foto: Max Bruinsma

Spirits United (2004, i.s.m. Nicolas Provost)
Filmmaker Nicolas Provost kwam met Joes Koppers in aanraking toen hij een interactieontwerper zocht voor een experimentele montage van filmmateriaal dat hij in Burkina Faso had opgenomen. De korte film was bedoeld voor het NPS programma van filmexperimenten, ‘Mixed up’, en de interactieve versie voor de bijbehorende website. Opnieuw gaat Koppers hier uit van de interactieve mogelijkheden van Quicktime, ditmaal om de kijker in staat te stellen uit een keuzemenu van thumbnails in de rechtermarge van het langgerekte beeld telkens een nieuw fragment te kiezen. De fragmenten schuiven langzaam van rechts naar links en rijgen zich zo aaneen tot een filmische ‘pan’ waarin de beweging van de beelden en de beweging in het beeld zich vermengen. Ook hier maakte Koppers een tool voor de achterliggende code, die de filmmaker in staat stelt naar believen fragmenten aan de database toe te voegen en te experimenteren met hun volgorde. Provost: "Eigenlijk is de interface die Joes ontwikkelde een perfecte tool voor filmeditors die met filmstructuur willen experimenteren."
spiritsunited.usemedia.com
cinema.nl, klik voor het interview op De Korte Film / Mixed Up

Ditvoorst, solitary genius (2004, i.s.m. Thom Hoffman)
Op uitnodiging van het Stimuleringsfonds Nederlandse culturele omroepproducties (STIFO) en het Sandberg Instituut werd Koppers gevraagd mee te werken aan een interactieve versie van Thom Hoffmans televisiedocumentaire over filmmaker Adriaan Ditvoorst. De resulterende DVD biedt ruim honderd fragmenten van rond een minuut uit films van Ditvoorst en een tijdsbalk met commentaren en interviews uit Hoffmans documentaire bij wijze van non-lineaire database. De kijker kan met de navigatie-joystick of -knoppen van zijn DVD-speler navigeren door links of rechts of onder in beeld te klikken op trefwoorden die bij elk fragment opkomen, of boven in beeld de tijdsbalk oproepen. Doordat elk fragment meerdere trefwoorden heeft ontstaat een deels voorbereidde, maar in de praktijk onvoorspelbare opeenvolging van beelden uit verschillende films. De kijker maakt de montage. De DVD is onlangs uitgebracht en zal komend jaar worden gecomplementeerd met een heruitgave, ook op DVD, van alle films van Ditvoorst. Voor dat verzamelde werk is de DVD van Hoffman en Koppers de perfecte interactieve trailer.
http://ditvoorst.usemedia.com


Optionaltime 2 installatie, NEMO. foto: Max Bruinsma

Optionaltime (2003/2004, i.s.m. Susann Lekås)
De eerste aflevering van Optionaltime was een installatie in een gesloten kleine ruimte. Op één wand werd het beeld geprojecteerd van mensen die blijkbaar in een lift stonden te wachten tot ze op de juiste etage waren aangekomen. De bezoeker zag zichzelf als in een spiegel in die lift stappen en net als de anderen wachten. Zonder het te weten, stuurden de bewegingen van de kijker de snelheid en richting van de bewegingen in de digitale video, waardoor, zoals iemand opmerkte, "we niet in dezelfde snelheid bewogen. Dat is onmogelijk, zei ik tegen me zelf, en keek opnieuw. Nu liepen we synchroon." Dat laatste kwam omdat de kijker van verbazing minder bewoog waardoor de video op normale snelheid vooruitliep.
In ‘Optionaltime 2’ keken bezoekers van Nemo in Amsterdam naar een groot scherm waarop zich een in dezelfde ruimte opgenomen scène afspeelde. Verschillende personen komen in beeld en lopen er weer uit, praten met elkaar of doen iets. Maar als je voor het beeld heen en weer loopt, of meer dan normaal beweegt, lopen sommige personen terug of juist sneller verder, terwijl anderen in ‘gewone’ tijd doorgaan. Drie ‘tijdslijnen’ oftewel drie aparte video tracks zijn hier onzichtbaar over elkaar gemixt en worden afzonderlijk van elkaar versneld, vertraagd, vooruit- of teruggespeeld, al naar gelang de beweging en de plaats van de kijker in de ruimte voor het scherm. Wie het doorhad, ging onwillekeurig al dansend voor het beeld uitproberen welke beweging het spel op het scherm op welke manier beïnvloedde.
In het voorstel voor Optionaltime 3 - public expanse ziet het publiek zichzelf gespiegeld terug in een openbare ruimte: een station, een wachtruimte, een foyer. Door te bewegen wordt interactie met jezelf en anderen mogelijk – nu, een tijdje geleden, met mensen die er nu niet meer staan, of er nooit gestaan hebben, of met voorbijgangers die nu langslopen, terwijl jouw beeld van een minuut geleden er tussen staat.
In alle gevallen gehoorzaamt het beeld niet aan de wetten van de lineaire tijd. Koppers en Lekås willen die virtuele ervaring door middel van hun interactieve video’s voelbaar maken in de ‘echte’ wereld.

http://optionaltime.com

Frequency 1550 (2004, i.s.m. Waag Society)
Net als in een tv-serie als ‘Mission Impossible’ of ‘Nikita’ zijn er in dit spel teamleden die vanachter de computer dingen uitzoeken en opdrachten doorgeven, en mensen in het veld die ze uitvoeren en targets halen. Verschillende teams wedijveren met elkaar om de oude binnenstad van Amsterdam te verkennen en zo het poorterschap te verdienen. Doel van het educatieve spel is de geschiedenis van middeleeuws Amsterdam te leren herkennen in de moderne stad. De combinatie van de modernste mobiele telefoons, live locatieherkenning van teams door GPS, en het heen en weer sturen van tekst en beeld via UMTS (mobiel breedband internet), maken het spel een cutting edge technologische ervaring, die de kids niet alleen iets leert over de middeleeuwen, maar ook kennis laat maken met de toekomst. Het spel zal in februari 2005 voor het eerst gespeeld worden.
http://freq1550.waag.org

Joes Koppers
Geboren 1976 in Sittard
1995-1998 Gerrit Rietveld Academie, Amsterdam, afdeling grafisch ontwerpen
1998 winnaar First International Browserday
2000 afgestudeerd aan het Sandberg Instituut, Amsterdam, afdeling ontwerpen
2004 tweede prijs Fusedspace internationale competitie ‘virtual public space’

Opdrachtgevers:
Browserday
Centraal Beheer
NPS
Result BBDO
STIFO
VPRO
Waag/KPN




max bruinsma