Items
no.7/8, vol.15, december 1996
 

P. Scott Makela
kokende lava van woorden en plaatjes

Jonge ontwerpers-met-de-muis veroveren sinds enkele jaren de wereld van het drukwerk. Ze putten hun inspiratie uit de populaire cultuur, de muziek, de mode, de televisie en vooral: de computer. Van die generatie - ook wel de 'Cranbrook-generatie', naar de Amerikaanse academie waar veel van het tegenwoordig hippe design is uitgevonden - is de Amerikaanse grafisch ontwerper P. Scott Makela een van de bekendste.

Onderaan P. Scott Makela's eigen briefpapier voor zijn firma words + pictures for Business + Culture in Mineapolis, USA, staat "PAPER or CATHODE" - een retorische vraag, aangezien alles wat Makela maakt, of het nu uiteindelijk op papier terecht komt of op MTV, uit zijn computer stamt. Voor Makela is de kathodestraal achter het monitorscherm wat potlood en penseel waren voor eerdere generaties grafisch ontwerpers, het meest elementaire gereedschap. Vandaar waarschijnlijk dat in de titel van het recente overzicht van zijn werk in Bern het woordje 'or' was vervangen door '+'.

"Hier zien we een voorbode van wat de op handen zijnde versmelting van kunst, design en technologie kan inhouden." Dat schreef een enthousiaste Rick Poynor in zijn overzicht van het nieuwste grafisch design, The Graphic Edge, over het werk van ontwerper/muzikant/ schrijver/videomaker P. (Paul) Scott Makela. Volgens Poynor was Makela "leaving paper behind". Dat was 1993. Sindsdien heeft Makela nog veel papier laten bedrukken, maar ook het grafisch ontwerp gedaan voor de videoclip 'Scream' van Michael en Janet Jackson en tv-commercials gemaakt voor onder andere Lotus Software.

P. Scott Makela is een echte computer-generatie ontwerper: wat je ziet in zijn werk lijkt soms een bijna willekeurige screendump, een uitsnede uit een beeld dat zich tot ver voorbij de randen van het beeldvlak uitstrekt en dat er met een muisklik ook heel anders had kunnen uitzien. Dat bedoelt hij ook zo: "What I am trying to do is grab a chunck of experience and have that bleed off all edges", zo schreef hij in 1992 in Emigre no.23 - grafisch ontwerp met de rauwe versheid van een bloedende biefstuk.

Scott Makela is een van de meest uitgesproken exponenten van de 'Cranbrook-generatie', de internationaal invloedrijke groep ontwerpers, die op de gelijknamige academie in Michigan de complexiteit van de hedendaagse postmoderne condition humaine uitdrukten door zoveel mogelijk tekst- en beeldlagen gelijktijdig op het scherm te krijgen - en vandaar op papier of op welke drager dan ook. Of zoals zijn mentor April Greiman zijn werk ooit beschreef: "...een twaalf-gangen diner met een goed gevulde desertwagen en een beste vrijpartij na."

Het was Greiman die Makela inspireerde tot de aanschaf van zijn eerste 'Mac', begin jaren tachtig, en die hem naar Los Angeles haalde, waar hij les ging geven aan Cal-Arts en een studio opzette. De hectische jaren in Californi‰ eisten hun tol en Scott en zijn fellow-designer en latere vrouw Laurie Haycock Makela trokken naar Cranbrook, "to de-professionalize", zoals Scott het later uitdrukte.

Die 'deprofessionalisering' heeft ironisch genoeg intussen een vergaande invloed op professionals over de gehele wereld. Makela is een van de designers die de notie van het 'vloeiende beeld' populair hebben gemaakt; de opvatting van het beeld (wat vroeger 'de pagina' was), als een kokende lava van woorden en plaatjes, die in de meest merkwaardige vormen en conglomeraties kan stollen, of soepel overvloeit in een ander beeld. Een prospectus voor het Minneapolis College of Art & Design uit 1993 is zo gestructureerd en vormgegeven dat de pagina's zijn op te vatten als scènes uit een animatie. "In feite", zegt Makela, "kan die hele catalogus geherprogrammeerd worden als een korte film."

Iemand die zich zo weinig stoort aan de traditionele grenzen tussen de diverse communicatiemedia, die zo'n ongebreidelde nadruk legt op het beeld, ook als het om woorden gaat, en die zich zozeer laat inspireren door de hedendaagse post-cyber-punk beeldcultuur, zo iemand laadt al snel de verdenking op zich niet om inhoud te geven maar alleen om vorm. Op een geleerde bijeenkomst in Zwitserland, het zesde International Symposium on Creativity in Zermatt, begin dit jaar, merkte een bedaagde professor Antonio Zichichi naar aanleiding van Makela's werk op dat "we zijn teruggevallen op het stadium van de holenmens (-), we nemen niets meer waar dan indrukken, tekens en gadgets." Maar hij prees de ontwerper toch omdat die in staat bleek "hernieuwd te communiceren met een bevolking die niet meer leest."

Wàt Scott Makela precies communiceert, daarover zijn de taalgeleerden het nog niet geheel eens - de designcritici evenmin. Is zijn werk "slechts één pixel diep", zoals een van hen het uitdrukte, of gloort hier inderdaad de dageraad die Rick Poynor in zijn werk zag. Uit de populariteit van Makela's werk en uit zijn navolgers blijkt in ieder geval dàt hij communiceert.
 

'Digital Campfires: Stories of Life and liberty'

Digital Campfires: Stories of Life and liberty is een onuitgevoerd project voor Walker Art Centre in Minneapolis waarin de 'fine fleur' van het hedendaagse multimedia-ontwerpen zou samenwerken. Curator Laurie Haycock Makela (ontwerper en echtgenote van Scott) en installatie ontwerper Mike McCoy (van Farnstrom/McCoy, Chicago) wilden, in samenwerking met designbureau Reverb in Los Angeles (van o.a. Lorraine Wilde) een "berg van interactieve presentaties" maken, die het belang van technologie en nieuwe media voor de samenleving en de democratie zou illustreren. Volgens McCoy moest het project de deelnemers "uitdrukkelijk uitdagen om ideeën te ontwikkelen over onvervreembare vrijheden en de implicaties daarop van nieuwe technologieën".


'Digital Campfires: Stories of Life and liberty'

P. Scott Makela zag zijn bijdrage in het project vooral als een oproep "om nieuwe, niet partijpolitieke, visies te ontwerpen op burgerschap. Ik wil het in een aantal interactieve en film-achtige micro-drama's hebben over de urgentie van individuele rechten als vijheid van meningsuiting, gelijke kansen en het recht om wapens te dragen."




max bruinsma